9. (ปฐม) เทวสภตฺเถรคาถาวณฺณนา

อุตฺติณฺณา ปงฺกปลิปาติ อายสฺมโต เทวสภตฺเถรสฺส คาถาฯ กา อุปฺปตฺติ? โสปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยํ ปุญฺญํ อุปจินนฺโต สิขิสฺส ภควโต กาเล ปาราวตโยนิยํ นิพฺพตฺโต เอกทิวสํ สตฺถารํ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส ปิยาลผลํ อุปเนสิฯ สตฺถา ตสฺส ปสาทสํวฑฺฒนตฺถํ ตํ ปริภุญฺชิฯ โส เตน อติวิย ปสนฺนจิตฺโต หุตฺวา กาเลน กาลํ อุปสงฺกมิตฺวา วนฺทิตฺวา จิตฺตํ ปสาเทติ ฯ โส เตน ปุญฺญกมฺเมน เทวโลเก นิพฺพตฺโต อปราปรํ ปุญฺญานิ กตฺวา เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท อญฺญตรสฺส มณฺฑลิกรญฺโญ ปุตฺโต หุตฺวา นิพฺพตฺโต ตรุณกาเลเยว รชฺเช ปติฏฺฐิโต รชฺชสุขมนุภวนฺโต วุทฺโธ สตฺถารํ อุปสงฺกมิ, ตสฺส สตฺถา ธมฺมํ เทเสสิฯ โส ธมฺมํ สุตฺวา ปฏิลทฺธสทฺโธ สํเวคชาโต รชฺชํ ปหาย ปพฺพชิตฺวา วิปสฺสนาย กมฺมํ กโรนฺโต นจิรสฺเสว อรหตฺตํ ปาปุณิฯ เตน วุตฺตํ อปทาเน (อป. เถร 1.14.66-72) –

‘‘ปาราวโต ตทา อาสิํ, ปรํ อนุปโรธโก;

ปพฺภาเร เสยฺยํ กปฺเปมิ, อวิทูเร สิขิสตฺถุโนฯ

‘‘สายํ ปาตญฺจ ปสฺสามิ, พุทฺธํ โลกคฺคนายกํ;

เทยฺยธมฺโม จ เม นตฺถิ, ทฺวิปทินฺทสฺส ตาทิโนฯ

‘‘ปิยาลผลมาทาย , อคมํ พุทฺธสนฺติกํ;

ปฏิคฺคเหสิ ภควา, โลกเชฏฺโฐ นราสโภฯ

‘‘ตโต ปรํ อุปาทาย, ปริจาริํ วินายกํ;

เตน จิตฺตปฺปสาเทน, ตตฺถ กาลงฺกโต อหํฯ

‘‘เอกตฺติํเส อิโต กปฺเป, ยํ ผลํ อททิํ อหํ;

ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, ผลทานสฺสิทํ ผลํฯ

‘‘อิโต ปนฺนรเส กปฺเป, ตโย อาสุํ ปิยาลิโน;

สตฺตรตนสมฺปนฺนา, จกฺกวตฺตี มหพฺพลาฯ

‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสน’’นฺติฯ

อรหตฺตํ ปน ปตฺวา ปหีนกิเลสปจฺจเวกฺขณวเสน อุปฺปนฺนโสมนสฺโส อุทานํ อุทาเนนฺโต –

[89]

‘‘อุตฺติณฺณา ปงฺกปลิปา, ปาตาลา ปริวชฺชิตา;

มุตฺโต โอฆา จ คนฺถา จ, สพฺเพ มานา วิสํหตา’’ติฯ – คาถํ อภาสิ;